środa, 22 kwietnia 2020

Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich

Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich - święto ogłoszone przez UNESCO  w 1995 roku. Ideą tego dnia jest popularyzacja książki i czytelnictwa.
Oprawa tego święta nawiązuje do starego katalońskiego zwyczaju, gdzie w dniu św. Jerzego patrona regionu, na pamiątkę pokonania przez św. Jerzego smoka  ( z którego krwi miały wyrastać róże), obdarowano kobiety czerwonymi różami. Potem w zamian kobiety zaczęły darować swoim mężom i narzeczonym książki.

https://www.youtube.com/watch?v=icdV3QZb10Q&t=27s -  film dla dzieci najmłodszych

Wiedza w pigułce
            Książki, piosenki, filmy, zdjęcia — każdą z tych rzeczy ktoś stworzył. Taką osobę nazywamy twórcą. Robisz zdjęcia, montujesz filmiki, robisz muzykę? W takim razie również jesteś twórcą.

            Każdy wytwór aktywności twórczej, niezależnie od jego wartości artystycznej, jest utworem. Utwory są chronione prawem autorskim. Ustawa o prawie autorskim                    i prawach pokrewnych definiuje utwór jako każdy przejaw działalności twórczej                           o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.
Dlatego większość informacji, z których korzystamy, jest przedmiotem prawa autorskiego. Nie tylko książka, piosenka czy film, ale także e-mail do kolegi, zdjęcie zrobione komórką i komentarz na forum są utworami. Podlegają one automatycznie restrykcjom praw autorskich. Utwór nie musi być wcześniej rozpowszechniony. Zdjęcie zrobione przez ciebie jest utworem niezależnie od tego, czy je upublicznisz. Prawa chronią utwór od momentu jego powstania.
            Utworem jest także konkretne wyrażenie pewnej idei. To oznacza, że prawom autorskim podlega np. konkretny rysunek kwiatka, ale już nie sama idea rysowania kwiatków.

Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych wyróżnia dwie typy praw autorskich:
  • prawa osobiste
  • prawa majątkowe
Prawa osobiste przysługują każdemu twórcy. Zgodnie z przepisami autor ma prawo do rozpoznania autorstwa i integralności jego dzieła. Kiedy nie podpisujesz utworu imieniem i nazwiskiem lub pseudonimem autora, lub też zmieniasz coś w formie i treści utworu, naruszasz te prawa. Te prawa są wieczne i niezbywalne — to dlatego wiesz, że W pustyni i w puszczy napisał Henryk Sienkiewicz.
Jeśli korzystasz z czyjegoś utworu, pamiętaj o jego dokładnym oznaczeniu.
Należy podać:
-  imię i nazwisko lub pseudonim autora
- źródło: link lub tzw. adres bibliograficzny — tytuł, rok ukazania się, informacje                            o wydawcy.
Robi się to nie tylko dla poszanowania praw autorskich, lecz także po to, by każdy mógł łatwo znaleźć utwór.
Prawa majątkowe są zbywalne i ograniczone w czasie. W Polsce wygasają po 70 latach od śmierci autora (a tym samym przechodzą do domeny publicznej). Prawa majątkowe mówią, że autor ma wyłączne prawo do rozporządzania swoim dziełem,                    a więc to on wydaje zgodę na publikację i użycie

            Podstawą formułowania prawa autorskiego w XVIII wieku w Europie było przekonanie, że autora i jego dzieło łączy nieuchwytna, ale realna więź. Ta tradycja ma swoje źródło we francuskim oświeceniu. Dlatego w Polsce mówimy o prawie autorskim. Zupełnie inna jest tradycja anglosaska, w której źródłem praw autorskich był cechowy przywilej drukarski nazywany „prawem do kopiowania”. Stąd angielska nazwa „copyright”.
Oprócz majątkowych praw autorskich przysługujących (przynajmniej początkowo) twórcy istnieją jeszcze tzw. prawa pokrewne przysługujące producentom i artystom wykonawcom. Dlatego w przypadku nagrań audio i filmowych musimy prosić o zgodę na wykorzystanie utworu więcej osób niż tylko samych twórców utworu.


Słowniczek
dobra osobiste
dotyczą prywatnej sfery życia. Są nimi w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, zdrowie, życie psychiczne, rodzinne i prywatne, kult pamięci osoby zmarłej oraz poczucie przynależności do określonej płci.
majątkowe prawa autorskie
prawo twórcy do korzystania z utworu i rozporządzania nim. Jest to prawo zbywalne, co oznacza, że twórca może przenieść je na inne osoby lub udzielić zezwolenia na korzystanie z utworu (za wynagrodzeniem lub bez). Trwanie majątkowych praw autorskich jest ograniczone w czasie (70 lat po śmierci autora).


utwór
każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (art. 1 p. 1 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych).
rozpowszechniać
czynić coś ogólnie znanym. Decyzja o pierwszym rozpowszechnieniu utworu jest jednym z osobistych praw autora. Rozpowszechnienie utworu może polegać na udostępnieniu uwtoru w internecie, przekazaniu rękopisu wydawnictwu lub wykonaniu utworu.
integralność utworu
jedno z osobistych praw autora, nakazuje zachowanie w nienaruszonym kształcie formy i treści utworu.



                                                                                         źródło: https:edukacjamedialna.edu.pl




Brak komentarzy:

Prześlij komentarz